طبق توضیحات مسئول بیت امام خمینی( ره) این بنا یکی از بناهای مهم شهر قم به شمار می رود که از تاریخچه سیاسی و اجتماعی خاصی برخوردار است. این خانه که آخرین محل سکونت امام در قم بوده است، به دلیل قرار گیری در محله یخچال قاضی، به این نام نیز معروف است.
خانه حضرت امام خمینی (ره) در شهر قم، بنایی ساده شامل همکف و زیرزمین است. حیاط این بنا در جنوب آن و فضاهای سرپوشیده در شرق و غرب خانه قرار دارد.
سطوح داخلی این خانه قدیمی بدون تزئین بوده و گچ اندود شده است. سطوح خارجی نیز از جرزهای آجری ساده و سطوح گچی یکدست و بدون نقش و نگار می‌باشد.
این خانه در حدود سال ۱۳۳۵ توسط امام خمینی (ره) خریداری شد و تا پیش از این، هیچ خانه ای در قم در تملک امام نبوده است. امام تا سال ۱۳۴۲ در آن زندگی کردند. ایشان تا آخرین روزها و ساعات سال ۱۳۴۲ که درقم بودند، در همین خانه ساده می زیستند.
پس از تبعید امام به ترکیه، خانه مذکور در اختیار خانواده ایشان بود که با تغییر محل تبعید به نجف و رفتن اعضای خانواده به نجف اشرف، به آیت الله پسندیده، برادر امام واگذار شد و سرانجام در سال ۱۳۷۳ توسط مرحوم حاج احمد خمینی به بیت مقام معظم رهبری واگذار شد.
شایان ذکر است در وسط بنا، راه پله ای است که ساختمان را به دو بخش بیرونی «شرقی» و اندرونی «غربی» تقسیم می کند. در بخش بیرونی ساختمان، اتاق بزرگی واقع شده است که سال ها پذیرای مستمعان و شاگردان حضرت امام بوده است.
کابوشینسکی یکی از ایران شناسان غربی، خانه امام را این گونه وصف می کند: «امام خمینی قبلاً به اتفاق همسر و پنج فرزندش در خانه کوچکی، واقع در خیابان باریک و ناهمواری زندگی می کرد که از وسط آن جوی آبی می گذشت.
این خانه نه تنها محل سکونت امام بوده بلکه بسیاری از دیدارهای مردمی، سخنرانی‌ها و جلسات مهم سیاسی ایشان نیز در این مکان برگزار می‌شده که سخنرانی ایشان علیه تصویب قانون کاپیتولاسیون یکی از آن هاست.
خانه حضرت امام خمینی (ره) در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۷۴۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
